กล้วยตาก (Sun-Dried Bananas, Solar Dried Bananas, dehydrating bananas) อาหารว่างทางเลือกประเภทผลไม้อบแห้ง (Dried Fruit Snack) ที่ควรมีติดบ้านไว้บ้าง (Prepper Food for Pantry: Best Foods to Stockpile) หรือ อาหารยามฉุกเฉิน (Emergency Food supplies, Survival Food, Stockpile food) จาก ภูมิปัญญา (Wisdoms) สู่ สินค้าส่งออก (Export Products) ด้านอาหาร (Food) ที่น่าสนใจ .. Instacart Shoppers
กล้วยตาก ภูมิปัญญา สู่ อาหารว่างทางเลือกที่ควรมีติดบ้านและสินค้าส่งออก
ขณะที่สถานการณ์ต่างๆ ใน ข่าว เกี่ยวกับการแพร่ระบาดของโรค ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ โควิด19 (COVID-19) ที่ดูเหมือนยังไม่มีทีท่าว่าจะชะลอตัว อาจทำให้ผู้คนทั่วไป หรือ ผู้อ่านรู้สึกกังวลเกี่ยวกับ ผลกระทบ ต่อ สถานการณ์ต่างๆ
หนึ่งในนั้น คือ ความกังวลเกี่ยวกับสินค้าบริโภคอุปโภค ที่จำเป็น เช่น น้ำดื่ม (Drink) อาหาร (Food) หน้ากากอนามัย (Medical Mask) เป็นต้น ที่เกิดความกังวลถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น เรียกได้ว่า อาจเป็นความรู้สึกไม่ปลอดภัยอย่างหนึ่ง
ทำให้แจมเพย์ได้นึกถึง “กล้วยตาก” (ชาวต่างชาติ เรียกว่า Sun-Dried Banana – ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรม เรียกว่า Solar-Dried Banana) ขึ้นมาได้ และ ผู้เขียนเองได้มีโอกาสทำวิจัยเกี่ยวกับ ภาพรวมการตลาดของกล้วยตากภายในจังหวัดพิษณุโลก จึงอยากมานำเสนอเรื่องราวของกล้วยตากให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นกัน ซึ่งน่าจะเป็นประโยชน์
รวมถึงอธิบายให้เห็นภาพว่า เจ้าอาหารชนิดนี้ น่าสนใจอย่างไรในสภาวะเช่นนี้ รวมถึง ร่วมส่งกำลังใจให้กับผู้คนทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย ให้ผ่านพ้นสภาวะแบบนี้ไปอย่างราบรื่น
เอาล่ะ ไปเริ่มกันเลย ..
สารบัญ
–“กล้วยตาก” คือ อะไร
–วิธีการแปรรูป หรือ กระบวนการทำกล้วยตาก
–กล้วยตากเก็บได้กี่วัน
–“วิถีภูมิปัญญา” (Local Wisdoms) สู่ “สินค้าส่งออก” (Exported Products)
–การเติบโตและภาพรวม ข้อดี ข้อเสีย และ ความเสี่ยง ของ สินค้าประเภทกล้วยตาก ธุรกิจกล้วยตาก ในประเทศไทย
–กล้วยตาก พลังงานแคลอรี่พร้อมใช้ (Instant Energy) : อาหารว่างทางเลือก ที่ควรมีติดบ้าน
- แจมเพย์ (Jampay) เปิดพื้นที่ให้ธุรกิจต่างๆ ประชาสัมพันธ์ธุรกิจ ฟรี!
- Work From Home Platform | “แพลตฟอร์ม สำหรับทำงานที่บ้าน” สัญชาติไทย
- Podcast คืออะไร? .. แล้วทำไมถึงควรมีเอาไว้?
“กล้วยตาก” คือ อะไร
กล้วยตาก (Sun-Dried Banana) คือ กล้วย ที่ถูกนำมาผ่านกระบวนการแปรรูปเพื่อถนอมอาหาร (Preserving Process) โดยวิธีการหลัก คือ การนำไปผ่านกระบวนการตากแห้ง (Drying Process) เพื่อนำน้ำที่เป็นส่วนประกอบอยู่ตามธรรมชาติ และ ความชื้นออกจากผลของกล้วย ซึ่งช่วยทำให้สามารถเก็บรักษาไว้ได้นาน โดยพันธุ์กล้วยที่นิยมนำมาทำกล้วยตาก คือ กล้วยน้ำว้า และ กล้วยเล็บมือนาง เป็นต้น ส่วนหนึ่งเนื่องจากเป็นพันธุ์กล้วยที่ผู้คนนิยมปลูก หรือ มีอยู่ตามธรรมชาติในภูมิภาค
วิธีการแปรรูป หรือ กระบวนการทำกล้วยตาก
- นำกล้วยที่มีอายุวันที่เหมาะสมมาเตรียมพร้อมเข้าสู่กระบวนการบ่มตามธรรมชาติ
- ปอกเปลือกกล้วยออก
- นำไปวางเรียงเพื่อตากแห้งกับแสงอาทิตย์ (ปัจจุบันผู้ประกอบการนำไปตากแห้งภายใน โรงเรือนลักษณะพาราโบลา – Parabola Greenhouse)
- ใช้เวลาตากแห้ง 3-5 วัน กระบวนการต่างๆ ขึ้นอยู่กับกระบวนการเฉพาะของผู้ประกอบการแต่ละราย บางรายก็มีการนำมาทับให้แบน เป็นต้น
- เมื่อตากแห้งจนเหมาะสม นำมาตัดจุกกล้วยที่ไม่สวยงามออก จึงนำมาบรรจุลงบรรจุภัณฑ์
กล้วยตากเก็บได้กี่วัน
โดยปกติ กล้วยที่ผ่านกระบวนการตากแห้ง (Drying Process) จนเหมาะสมแล้วจากผู้ประกอบการโดยทั่วไป และบรรจุในบรรจุภัณฑ์พลาสติกใส (Plastic Package) จะสามารถอยู่ได้ หรือ มีอายุการเก็บรักษา (Shelf-Life) ประมาณ 3 เดือน (Months)
แต่ สำหรับสินค้าจากผู้ประกอบการบางราย ที่บรรจุลงกล่องบรรจุภัณฑ์ที่เราเห็นตามห้างสรรพสินค้า จะสามารถช่วยให้ผลิตภัณฑ์อยู่ได้จนมีศักยภาพ และ อายุการเก็บรักษาเพียงพอต่อการส่งออก (Exporting) ไปยังต่างประเทศได้
“วิถีภูมิปัญญา” (Local Wisdoms) สู่ “สินค้าส่งออก” (Exported Products)
คำถาม: เหตุผลที่ริเริ่มทำกล้วยตาก คือ อะไร
จากการพูดคุยสอบถามผู้ประกอบการต่างๆ ในพื้นที่ได้ให้คำตอบโดยสรุปว่า .. เกิดจากการที่ปริมาณผลผลิตของกล้วยมีปริมาณที่สูง ล้นตลาด (Excess Supply) หรือในบางครั้งรับประทานไม่ทัน
บรรพบุรุษในละแวกนี้ (หมู่บ้านเกาะคู) จึงหาวิธีถนอมอาหารไว้รับประทานกันในครัวเรือน (Household) โดยใช้วิธีการตากแห้ง ผ่านการพัฒนา เรียนรู้ ลองผิดลองถูกจนได้เป็น อาหารว่างจากผลไม้ที่หอม หวาน อร่อย
คำถาม: กลายมาเป็นสินค้าส่งออก ได้อย่างไร?
เริ่มจาก การที่เป็นการถนอมอาหารภายในชุมชน และเริ่มเป็นที่รู้จักจากคนต่างพื้นที่ ผ่านการบอกเล่าต่อกันของผู้คนที่มายังพื้นที่บริเวณนี้มากขึ้น
กลายเป็น ของฝากที่มีชื่อเสียง (Famed Products) และได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของคำขวัญประจำจังหวัด พิษณุโลก (Phitsanulok, Thailand) “..หวานฉ่ำแท้กล้วยตาก..”
เริ่มเป็นที่รู้จักผ่านชาวไทยที่ไปอยู่อาศัยใช้ชีวิตในต่างประเทศบางส่วน เช่น คนไทยในอเมริกา คนไทยในออสเตรเลีย หรือใน ตลาดชุมชนชาวเอเซีย (Asian Market) เป็นต้น และ กลุ่มลูกค้าต่างประเทศได้มีโอกาสพบเห็นสินค้ากลุ่มนี้ผ่านชั้นวางบนห้างสรรพสินค้า จึงทำให้เกิดการติดต่อซื้อขายแลกเปลี่ยน รวมถึงพัฒนากระบวนการคิด (Mindset) มาตรฐานกระบวนการผลิต มาตรฐานต่างๆ (Standards) ยกระดับการผลิตภายในกลุ่มอุตสาหกรรม จากการตากแบบชาวบ้าน เป็น การตากแบบมีมาตรฐานรองรับ อีกทั้ง พัฒนารูปแบบบรรจุภัณฑ์ (Packaging Design) จนสามารถเป็นที่ยอมรับในตลาดต่างประเทศได้นั่นเอง เป็นที่รู้จักผ่าน ตลาดสินค้าเอเซียในต่างประเทศ (Asian Market)
อ่านเพิ่มเติม: Customer Experience และ Packaging Design
–Customer Experience กับ แบรนด์ที่เข้าใจลูกค้า จนประสบความสำเร็จ
–Solo Travel in Tokyo เที่ยวโตเกียวคนเดียว DAY7 | Jampay Pain-Point
การเติบโตและภาพรวม ของ ธุรกิจกล้วยตาก ในประเทศไทย
จากการสำรวจผู้ประกอบการทั้งหมดในพื้นที่ และในกลุ่มอุตสาหกรรม (Industry) ผู้ผลิตและจำหน่ายกล้วยตาก และ จากการสำรวจข้อมูลที่เผยแพร่ผ่าน เว็บไซต์กรมพัฒนาธุรกิจการค้า (DBD) ขอนำตัวอย่างผู้ประกอบการที่มีมูลค่ายอดขายในปี 2561 (2018) มากที่สุด 3 อันดับ มาแสดงให้ทุกท่านเห็น ได้แก่
- จิราพร (JIRAPORN) ยอดขาย 37.20 ล้านบาท (2561) และ 45.57 ล้านบาท (2562) เพิ่มขึ้น 22.5% YoY
- ป้าเพียน (PAPIEN) ยอดขาย 34.47 ล้านบาท และ 34.16 ล้านบาท (2562) ลดลง -0.89% YoY
- บานาน่า โซไซตี้ (Banana Society) ยอดขาย 22.63 ล้านบาท (2561) และ 31.17 ล้านบาท (2562) เพิ่มขึ้น 37.7% YoY
โดยมูลค่าทางการตลาด (Market Cap.) โดยรวม อาจมีมูลค่าสูงกว่า 200 ล้านบาท (M.THB) หรืออาจมากกว่านั้นมาก ด้วยภาพรวมมูลค่าการส่งออกทั้งหมด ในอุตสาหกรรมนี้
หนึ่งอำเภอเล็กๆ แห่งหนึ่งในจังหวัดพิษณุโลก เริ่มจากสินค้าภูมิปัญญาท้องถื่น จนเกิดมีอุตสาหกรรมที่สร้างมูลค่าแบบนี้ได้ เป็นสิ่งที่น่าสนใจอย่างมาก
(อัพเดต 17 มิถุนายน 2563 .. งบการเงินฉบับเต็ม ปี 2562 (2019) จะนำมาอัพเดตให้ท่านผู้อ่านทราบอีกครั้ง เพราะ อาจมีการเปลี่ยนแปลงอันดับในอุตสาหกรรมได้)
จุดแข็ง โอกาส หรือ ข้อดี (Pros) ของ สินค้าประเภทกล้วยตาก
- เป็นอาหาร คล้ายผลไม้อบแห้ง ที่มีอายุการเก็บรักษา (Long Self Life Food) ที่นาน เก็บได้นาน (Stockpile Food)
- เป็นแหล่งพลังงานทกแทนที่สำคัญได้ในยามภัยพิบัติ ฉุกเฉิน (Survival Food)
- สามารถเก็บรักษาได้ที่อุณหภูมิห้อง ไม่จำเป็นต้องมี หรือ เก็บไว้ในตู้เย็น
- ให้พลังงานได้ทันที (Instant Energy)
- เป็นอาหารที่มาจากธรรมชาติ (Natural Products)
- เป็นอาหารเชิงสุขภาพ (Healthy Products) หากทานในปริมาณที่เหมาะสม ย่อมมีผลต่อกับร่างกาย เนื่องจากเป็นสารอาหารจากธรรมชาติ
- อาหาร (Food) เป็นที่ต้องการของผู้คน และเป็นที่ต้องการของชาวโลก ยังมีตลาดเกิดใหม่ (Emerging Market) อีกมากที่ต้องการอาหาร และระดับมาตรฐานของสินค้า (Standards) ของประเทศยังได้รับการยอมรับ
จุดอ่อน หรือ ข้อขำกัด (Cons) ของ สินค้าประเภทกล้วยตาก
- วัตถุดิบหลัก (Raw-Material) ซึ่งเป็น ผลผลิตทางการเกษตร มีโอกาสขาดแคลนในบางช่วง
- ไม่ใช่กล้วยทุกผลจะได้กล้วยตากที่ดีได้ทุกลูก หรือ แม้แต่สินค้าเกษตรชนิดอื่นๆ เองก็ตาม ทำให้ต้นทุนการผลิตโดยภาพรวมของของอุตสาหกรรมจะอยู่ในระดับที่สูง ซึ่งเป็นธรรมดาของธุรกิจในลักษณะนี้
- วิตามิน (Vitamins) และสารอาหาร (Nutritions) มีน้อยกว่า กล้วยสด เนื่องจากผ่านความร้อนจากแสงอาทิตย์
- หากไม่ได้ผ่านกระบวนการที่ทันสมัย สินค้าจะสามารถเก็บรักษาได้ไม่นานมากนัก ไม่เพียงพอต่อการส่งออก ทำให้มีเพียงบางรายเท่านั้นที่สามารถส่งออกไปขายในร้านค้าที่ต่างประเทศได้
ความเสี่ยง (Risk) ของ กลุ่มอุตสาหกรรมกล้วยตาก (Dried Banana Industry)
- การขาดบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ เป็นปัญหาหลักส่วนใหญ่ที่พบใน ธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อย (SMEs) ทั่วประเทศ ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อ ผลการดำเนินงาน และผลประกอบการ
- ร้านสะดวกซื้อ (Convinence Store) และ ระบบขนส่งและโลจิสติกส์ (Logistics) ที่ทันสมัย กลายมาเป็นคู่แข่งทางอ้อม ด้วยการขายกล้วยสดแยกขายเป็นลูก อาจส่งผลต่อภาพรวมต่อยอดขาย
- คู่แข่งจากทั้งในและต่างประเทศ (Emerging Competitors) ปัจจุบันผู้คนเริ่มหันมาสนใจการทำกล้วยตากไว้ทานเองกันมากขึ้น มีการค้นหาผ่านเครื่องค้นหามากขึ้น รวมถึง คู่แข่งจากต่างประเทศ อาทิ ประเทศต่าง ๆ ในอาเซียน หากเทคโนโลยี องค์ความรู้ และมาตรฐานสินค้า เพราะ ประเทศใกล้เคียง มีผลผลิตสินค้าเกษตรใกล้เคียงกับประเทศไทย อาจส่งผลต่อส่วนแบ่งการตลาด (Market Sharing) ในภาคการส่งออก
- พฤติกรรมผู้บริโภค (Consumer Behaviors) ที่อาจเปลี่ยนแปลงไป
- เป็นสินค้าทางเลือก เป็นสินค้าปกติ (Normal Products) ซึ่งในช่วงที่เกิดการชะลอตัวทางเศรษฐกิจ อาจส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อของผู้บริโภค ที่อาจจำเป็นต้องจับจ่ายในสินค้าที่จำเป็นมากกว่า
กล้วยตาก พลังงานแคลอรี่พร้อมใช้ (Instant Energy) : อาหารว่างทางเลือก ที่ควรมีติดบ้าน (Stockpile and Survival Food)
กล้วยตาก 1 ลูก โดยทั่วไป น้ำหนักเฉลี่ย 18-25 กรัม ให้พลังงาน ประมาณ 60-80 กิโลแคลอรี่ (Kcal) เหมาะสำหรับเป็นอาหารว่างในขณะที่ท้องว่างได้เป็นอย่างดี ให้พลังงานไม่สูงนัก เป็นอาหารที่มาจากธรรมชาติ ถือเป็นผลไม้อบแห้ง (Dried Fruits) อย่างหนึ่ง
อีกทั้งยัง เหมาะสำหรับผู้ที่ชื่นชอบการออกกำลังกาย เราจะเห็นผู้ที่เป็นนักวิ่ง นักปั่นจักรยาน นักปีนเขา ใช้เป็นพลังงานทดแทน (Emergency Food Kits) ที่มักพกกล้วยตากบรรจุซอง พร้อมกับ อาหารที่ให้พลังงานและสารอาหารอื่นๆ ส่วนหนึ่งเพราะ กล้วยตากจะทำให้รู้สึกอยู่ท้องได้ด้วย
ภาพข่าวเหตุการณ์สะเทือนขวัญ ที่มีเจ้าหน้าที่ปฏบิตัหน้าที่ โดยในภาพข่าวปรากฏกล่องบรรจุกล้วยตากในขณะปฏิบัติหน้าที่ นั่นเพราะ กล้วยตากเป็นอาหารที่สามารถให้พลังงานได้ทันที อยู่ท้อง และรับประทานง่ายไม่ยุ่งยากมากนัก เราได้เข้าไปอ่านความคิดเห็นของผู้ใช้งานในสื่อสังคมออนไลน์ มีบางท่านให้ความเห็นว่า ทหารที่เข้ารับการฝึกในป่าหรือในพื้นที่ฝึก มักพกกล้วยตากเป็นแหล่งอาหารสำรองด้วย ไม่จำเป็นต้องมีตู้เย็น วิธีการเก็บรักษา และ พกพาได้ไม่ยากเย็นนัก เหมาะสำหรับ ใช้เป็น อาหารสำหรับไปแคมป์ (Camping Food) หรือ อาหารพกติดตัว สำหรับนักเดินทางตัวคนเดียว (Backpacking Food)
ยิ่งในสถานการณ์ที่ผู้เคยเองก็ไม่เคยคิดว่าตนเองก็อาจจะต้องเผชิญเช่นนี้ ทำให้ผู้เขียนนึกถึงสินค้าที่อยู่ใกล้ตัวแบบนี้ขึ้นมา เป็นอาหารที่เก็บได้นาน ให้พลังงาน อยู่ท้อง มาจากธรรมชาติ ไม่ผ่านการปรุงแต่งใดๆ ทดแทนผลไม้ได้ในบางเวลา เพราะถือว่าเป็นอาหารที่มีเส้นใย เช่นในช่วงเวลาที่จำเป็นจริงๆ และเพราะการรับประทานอาหารสำเร็จรูปมากๆ ย่อมส่งผลเสียต่อร่างกายได้เช่นกัน
ผู้เขียน มองว่า เป็นทางเลือกหนึ่งที่ดี ผู้อ่านสามารถช่วยผู้ประกอบการรายย่อยได้ เพราะ กล้วยตาก หรือ กล้วยอบแห้ง กล้วยตากพลังงานแสงอาทิตย์ หรือ ผลไม้อบแห่งชนิดอื่นๆ
สินค้าภูมิปัญญาเหล่านี้ มีกระจายตัวอยู่ตามภูมิภาคต่างๆ ทั่วประเทศ มีผู้ประกอบการรายย่อยๆ จำนวนมาก ไม่จำเป็นต้องซื้อจากห้างสรรพสินค้า หรือ ร้านสะดวกซื้อ หรือ แบรนด์หลักๆ เพียงอย่างเดียวเท่านั้น
หรือ แบรนด์หลักๆ จะมี “เกษตรกร หรือ ชาวไร่กล้วย ในเครือข่ายของตนเอง” (Contracted Farmer) ที่นำวัตถุดิบหลัก (Raw Materials) สำหรับการผลิต คือ กล้วยน้ำว้า มาจำหน่ายให้แก่ผู้ผลิตเพื่อให้ในการผลิตกล้วยตาก ก็ถือเป็นการพึ่งพาอาศัยกัน และ สร้างรายได้แก่ชุมชน และ เกษตรกรในพื้นที่
หมายเหตุ: เป็นเพียงองค์ความรู้ของผู้เขียน ผ่านการสำรวจ พูดคุย และศึกษาจากผู้ประกอบการผู้ผลิตและจัดจำหน่ายกล้วยตากภายในพื้นที่จังหวัดพิษณุโลกเท่านั้น รวมถึงบางหัวข้อเป็นมุมมองและความคิดเห็นส่วนตัวที่เสนอแนะของผู้เขียน ผู้อ่านที่ต้องการนำไปเป็นทางเลือกในการอ้างอิงประกอบการศึกษาสามารถทำได้ หวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น และเป็นประโยชน์การศึกษาไม่มากก็น้อย
อ่านเพิ่มเติม:
–วิเคราะห์เศรษฐกิจไทย .. จะไปต่ออย่างไร?
–การสร้างแบรนด์ ด้วย Content Marketing ทำอย่างไร? มีข้อดี-ข้อเสียอย่างไร?
อ้างอิง:
–กรมพัฒนาธุรกิจการค้า
–Banana Society
–Jiraporn
–PAPIEN
–สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ กรมทรัพย์สินทางปัญญา: กล้วยตากบางกระทุ่ม พิษณุโลก
–สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ กรมทรัพย์สินทางปัญญา
